Sztuka etiopska w Warszawie

Planującym podróż do Etiopii, polecam wizytę w warszawskim Muzeum Narodowym. Dysponuje ono ciekawą kolekcją zabytków etiopskiej sztuki.

Konflikt zbrojny na północy Etiopii uniemożliwia zwiedzanie historycznych miejsc, dostępne są tylko okolice Addis Abeby np. klasztor Debre Libanos oraz Bahyr Dar. Choć wiele wskazuje, że sytuacja wewnętrzna powoli się stabilizuje, Etiopia wznowiła wydawanie wiz przez Internet, to wiele historycznych miejsc na długo może pozostać niedostępnych.

Zgromadzone w warszawskim muzeum eksponaty pochodzą od dwóch darczyńców: Wojciecha Korablewicza , pracującego przez wiele lat w Etiopii polskiego lekarza, autora interesującej książki „Słońce na Ambach” i profesora Stanisława Chojnackiego, założyciela i wieloletniego kustosza, mieszczącego się na terenie Uniwersytetu w Addis Abebie Muzeum Etnograficznego. Został on uhonorowany tablicą pamiątkową wmurowaną w jedną ze ścian wewnątrz tego muzeum.

Etiopskie krzyże i ikony

Kolekcja składa się w przeważającej części z charakterystycznych dla Etiopii krzyży. Uważa się, że głęboki kult Krzyża Świętego przeniknął do Etiopii z tradycji wschodnio chrześcijańskiej. Nie jest on wyłącznie symbolem śmierci Zbawiciela ale poprzez Zmartwychwstanie symbolem odkupienia ludzkości.

Krzyż był dla etiopskich chrześcijan bardzo ważny od zarania ich państwowości. Król Ezana, już w IV wieku, umieścił jego symbol na monetach. Pozwala to dokładnie określić od kiedy kraj stał się chrześcijański. Etiopskie krzyże ewoluowały przez wieki i dziś podobne bogactwo form nie występuje nigdzie indziej na świecie.
Metalowe i drewniane krzyże eksponowane w Muzeum Narodowym zachwycają różnorodnością i bogactwem kształtów.

Piękna Ikona Matki Boskiej Salus Populi Romani („Zbawienie Ludu Rzymskiego”), również będąca częścią kolekcji, jest świadectwem niezmiernie rozpowszechnionego wśród etiopskich chrześcijan kultu maryjnego. Pierwowzorem dla niej był obraz przechowywany w rzymskim kościele Santa Maria Maggiore.

By trafić do sali z etiopskim zbiorem trzeba, po wejściu do muzeum skierować się w lewo, tam gdzie znajduje się kolekcja fresków z Faras.

Rodzaje krzyży

Ze względu na rozmiar i przeznaczenie etiopskie krzyże możemy podzielić na trzy rodzaje. Krzyże procesyjne – są duże i imponujące. Mają puste trzonki w które wkładane jest drzewce, umożliwiające niesienie ich ponad głowami podczas uroczystości religijnych. Krzyże osobiste czy też ręczne – mają mniejsze rozmiary i trzonek zakończony ozdobnym rozszerzeniem dającym oparcie dla dłoni, są często używane są do błogosławienia wiernych. Najmniejsze są krzyżyki noszone na szyi. Początkowo oznaką przynależności do kościoła był sznur (matab) zawiązywany wokół szyi po ceremonii chrztu. Z czasem na sznur zaczęto nawlekać krzyże. W XV cesarz Zara Jakob wydał dekret nakazujący każdemu z chrześcijan nosić na szyi krzyż. Ta tradycja przetrwała do dziś.
Etiopskie krzyże mają ściśle określoną symbolikę. Gdy jakiś ornament występuje 12 razy oznacza to apostołów, gdy 4 – ewangelistów. Liczba trzy jest zarezerwowana dla Trójcy Świętej itp.
Ze względu na styl wyróżniane są krzyże: „Lalibela” o charakterystycznym owalnym kształcie, „Gonder” zazwyczaj oparte na okręgu i „Aksum” najbardziej zbliżone do klasycznej formy krzyża.